قبرستانی برای دفن عیب ها !
قبرستانی برای دفن عیب‌ها !
از امام صادق (علیه السلام) نقل کرده اند که فرمود: از پدرم ابو جعفر (علیه السلام) شنیدم که مىفرمود: من بر چیزهایى از این غلام خود و برخى افراد خانوادهام صبر مىکنم که از حنظل براى من تلختر است آرى هر کس شکیبایى کند، در اثر این شکیبایى به مقام روزه دار و شب زندهدار و مقام شهیدى که با شمشیر خود در رکاب محمّد (صلی الله علیه و له) جنگیده است خواهد رسید .
دنیا با سختی و رنج و مشکلات همراه است. نمی توان فردی را یافت که در طول زندگی خویش با مشکلاتی دست و پنجه نرم نکرده باشد بلکه هر کس به اندازه خویش زندگیش با مشکلاتی قرین بوده و در این میان فردی پیروز و موفق است که با صبر و تحمل، سعی در حل این مشکلات داشته و از اطاعت فرمان حق سرپیچی نکند. از امام صادق علیه السّلام س?ال شد: گرامىترین آفریده پیش خدا کیست؟ فرمود: کسى که هر گاه به او چیزى داده شد سپاسگزار و قدردان است و هر گاه گرفتار شد بردبارى پیشه کند. (مشکاة الأنوار / ترجمه هوشمند و محمدى )
اقسام صبر
اکثر افراد صبر را به عنوان صفتی می شناسند که هنگام مواجه با مشکلات کارایی دارد غافل از اینکه یکی از اقسام صبر، صبر در برابر سختی هاست. صبر اقسام دیگری نیز دارد از آن جمله: صبر در جنگ ها ، صبر در حال خشم و غضب، صبر در مشقّت طاعت و عبادت و صبر بر مقتضیات شهوت و صبر بر زهد دنیا.
مطلق صبر عبارت است از مقاومت کردن نفس با هوا و هوس خود و ثبات قوه عاقله که باعث دین است، در مقابل قوه شهویه که باعث هوا و هوس است زیرا که پیوسته میان این دو جنگ و جدال واقع است.
فوائد صبر و شکیبایى
آنچه در این نوشتار مقصود نظر ماست صبر به هنگام مواجه با سختی و مشکلات است. به ویژه هنگام مواجه شدن با ظلم و ستم، جایی که حقی از فرد در حال ضایع شدن است. محمّد بن مرازم به نقل از پدرش مىگوید: در خدمت امام صادق علیه السّلام بودیم که در حیره از نزد ابو جعفر منصور دوانیقى، رخصت خروج دریافت کرد و آزاد شد و در همان ساعت اجازه، بىدرنگ حرکت کرد و سر شب به پاسبانان گشتى برخورد و یک گمرکچى که در میان پاسبانهاى گشتى بود همان وقت، به حضرت درآویخت و گفت: نخواهم گذاشت تو از اینجا بگذرى. حضرت به او اصرار کرد ولى او به سختى سرباز زد و جلو حضرت را گرفت.
در مقابل نادانی و حماقت های دیگر افراد بهترین ژس العمل صبر و بردباری است چرا که معاذ بن مسلم از امام صادق (علیه السلام) نقل مىکند که فرمود: در برابر دشمنان نعمتها (یعنى حسودان) شکیبایى کن؛ زیرا که تو براى کسى که در حق تو خدا را نافرمانى مىکند، نمىتوانى بهتر از این مقابله کنى، که در باره او خدا را اطاعت کنى
من و مصادف در خدمت حضرت بودیم، مصادف به امام علیه السّلام عرض کرد: قربانت گردم این پاسبان سگى است که تو را مى آزارد و مىترسم تو را نزد منصور برگرداند و نمىدانم منصور این بار با شما چه خواهد کرد، من با مرازم هر دو حاضریم که اگر اجازه دهى گردن او را بزنیم و جسد او را به رودخانه بیفکنیم. امام علیه السّلام در پاسخ فرمود: اى مصادف! خویشتن دار باش، و امام علیه السّلام پیوسته از پاسبان طلب رفع مزاحمت مىکرد تا وقتى که بیشتر شب گذشت و نگاه او به حضرت اجازه گذر داد و حضرت به راه خود رفت و پس از آن فرمود: اى مرازم! این بهتر است یا آنچه تو گفتى؟ عرض کردم: قربانت گردم این بهتر است. امام علیه السّلام فرمود: اى بسا که آدمى از ذلّت کوچکى برید و به ذلّت بزرگترى گرفتار ید. (بهشت کافى / ترجمه روضه کافى/ 121)
و حضرت علی (علیه السلام ) فرمود: چشم از سختى خوار و خاشاک و رنجها فرو بند تا همواره خشنود باشى( نهج البلاغة / ترجمه دشتى ) بر این اساس یکی از ثمرات صبر و شکیبایی را می توان اتخاذ بهترین تصمیم و عملکرد مناسب دانست و دیگر اینکه چشم فروبستن از ناملایمات و نیمه پر لیوان را دیدن ثمری جز آرامش به همراه نداشته و این آرامش خشنودی انسان را به ارمغان می ورد. امام صادق (علیه السلام) فرمود:سه از مکارم دنیا و آخرتند: درگذرى از کسى که به تو ستم کرده و پیوند کنى با کسى که از تو بریده و بردبارى کنى هنگامى که با تو نادانى کنند.( أصول الکافی / ترجمه کمرهاى/ج4 )
و دیگر اینکه در مقابل نادانی و حماقت های دیگر افراد بهترین عکس العمل صبر و بردباری است چرا که معاذ بن مسلم از امام صادق (علیه السلام) نقل مىکند که فرمود: در برابر دشمنان نعمتها (یعنى حسودان) شکیبایى کن؛ زیرا که تو براى کسى که در حق تو خدا را نافرمانى مىکند، نمىتوانى بهتر از این مقابله کنى، که در باره او خدا را اطاعت کنى.(الخصال / ترجمه جعفرى /ج1/ 39)
مقام انسان صابر
ابو بصیر از امام صادق (علیه السلام) نقل کرده است که فرمود: از پدرم ابو جعفر (علیه السلام) شنیدم که مىفرمود: من بر چیزهایى از این غلام خود و برخى افراد خانوادهام صبر مىکنم که از حنظل براى من تلختر است آرى هر کس شکیبایى کند، در اثر این شکیبایى به مقام روزه دار و شب زندهدار و مقام شهیدى که با شمشیر خود در رکاب محمّد (صلی الله علیه و آله) جنگیده است خواهد رسید. ابو حمزه ثمالى مىگوید: از امام باقر (علیه السلام) شنیدم که مىفرمود: هر کس بر مصیبتى صبر کند خداوند عزّتى بر عزّتش مىافزاید و او را با محمّد (صلی الله علیه و آله) و خاندانش به بهشت درمى آورد.
(ثواب الأعمال / ترجمه انصارى/ 381 )
نبى اکرم صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم فرمودند:علامت شخص صابر و شکیبا سه چیز است: اوّل: نکه سست و بىحال نیست.دوّم: نکه ملول و محزون نمىباشد.سوّم: آنکه از پروردگار متعال شکایت نمىکند. زیرا شخص وقتى کسل و سست شد حقوق دیگران را ضایع نموده و وقتى ملول و محزون گردید اداء شکر نمىکند و هر گاه از پروردگار شاکى شد عصیانش را مىنماید
أرباب صفا رسم تحمل دارند با دشمن و با دوست تنزل دارند
چون سهم حوادث فکند قوس فلک در کف، سپر صبر و توکل دارند
(دیوان أمیر الم?منین علیه السلام/ 187)
علایم شخص صابر
نبى اکرم صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم فرمودند: علامت شخص صابر و شکیبا سه چیز است: اوّل: آنکه سست و بىحال نیست. دوّم: آنکه ملول و محزون نمىباشد.
سوّم: آنکه از پروردگار متعال شکایت نمىکند.
زیرا شخص وقتى کسل و سست شد حقوق دیگران را ضایع نموده و وقتى ملول و محزون گردید اداء شکر نمىکند و هر گاه از پروردگار شاکى شد عصیانش را مىنماید. (علل الشرائع / ترجمه ذهنى تهرانى/ج2 ) در این میان نکته حائز اهمیت این است که صبر یک زن ده برابر صبر مرد است، مسعدة بن صدقه از امام صادق (علیه السلام) نقل مىکند که فرمود: همانا خداوند براى یک زن، شکیبایى ده مرد را قرار داده و چون حامله شد، نیروى صبر ده مرد دیگر هم به او اضافه مىشود. (الخصال/ترجمه جعفرى/ج2 /159 ) چه بخواهیم و چه نخواهیم دنیا سرشار از فراز و فرودهایی است که برخی ویژگی ذاتی آن است و برخی دیگر بازتاب اعمال خودمان و در این میان ما هستیم و عکس العملی که در برخورد و مواجه با این پستی و بلندی ها نشان می دهیم .
تا رنج تحمّل نکنى گنج نبینى تا شب نرود روز پدیدار نباشد
مریم پناهنده
بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان